Diệt mối toàn quốc – Trong nông nghiệp, chuột là đối tượng gây hại lớn cho ngành trồng trọt. Hầu hết các cây trồng đều bị chuột gây hại mà đặc biệt là lúa bị chúng phá hại nghiêm trọng nhất. Chuột gây hại không chỉ do chúng ăn hại mà còn do đặc tính thường xuyên mài răng, chúng cắn phá cây trồng, làm ảnh hưởng lớn đến năng suất phẩm chất, sản lượng lúa. Trong những năm gần đây, diện tích lúa bị thiệt hại do chuột gây ra liên tục tăng nhất là giai đoạn lúa trổ, chín.
Chuột gây hại cho sản xuất nông nghiệp thuộc giống Rattus, họ chuột (Muridae), bộ gặm nhấm (Rodentia).
Chuột là loài động vật rất tinh khôn và đa nghi, tính đa nghi bị giảm khi chuột đói. Thị giác của chuột kém phát triển, không phân biệt được màu sắc, nhưng bù lại có giác quan khác như thính giác, khứu giác, xúc giác, vị giác lại khá phát triển. Chuột có thể nghe được các âm thanh cao tần tốt hơn tai người. Chuột có thể phát hiện mùi hóa chất ở hàm lượng rất thấp và không dễ gì ăn hoặc gặm những vật lạ nếu chưa xem xét kỹ. Chuột bơi lội giỏi, có thể bơi qua các kênh mương, có khi bơi cả sông suối rộng. Trên đồng ruộng chuột hoạt động nhiều nhất lúc chạng vạng tối và trước khi trời sáng, ban ngày chuột ẩn nấp trong các hang tổ hay trong lùm cây bụi rậm. Hàng ngày chuột thường đi theo một đường cố định ven bờ ruộng có cỏ dại che khuất. Chuột đào hang và sống trong hang trên các bờ ruộng bờ mương lớn, bờ mương nhỏ, bờ ruộng, bãi hoang,…Hang chuột có cấu trúc phức tạp, có nhiều lối thoát hiểm để lẫn tránh khi bị kẻ thù săn bắt.
Đặc điểm sinh học của loài chuột đáng lưu ý nhất là sinh sản rất nhanh. Cường độ sinh sản của chuột đồng phụ thuộc chủ yếu vào nguồn thức ăn trên đồng ruộng, khi nguồn thực ăn dồi dào và có chất lượng, nơi cư trú an toàn thì cường độ sinh sản của chúng tăng mạnh. Trong thời kỳ sinh sản chuột mẹ không ra ngoài kiếm ăn khoảng 10-15 ngày, nên nếu đặt bã độc ngoài ruộng trong thời gian này hiệu quả sẽ rất thấp, nếu sử dụng thuốc xông hơi vào hang sẽ đạt kết quả cao. Chuột gây hại tất cả giai đoạn lúa từ giai đoạn hạt giống, mạ non, làm đòng đến trổ, chín.
Biện pháp quản lý chuột
Biện pháp quản lý chuột tổng hợp với phương châm hạn chế tối đa mật số chuột không cho bùng nổ thành dịch chứ không chờ bùng nổ dịch rồi mới trừ. Muốn tránh thiệt hại cho vụ lúa này thì cần phải chủ động hạ mật số chuột từ vụ trước.
– Biện pháp sinh học:
* Khuyến khích nông dân nuôi mèo để diệt chuột.
* Bảo vệ các loài chim, thú, rắn là thiên địch của chuột.
* Sử dụng bả diệt chuột sinh học do một số cơ quan được cấp phép sản xuất.
– Biện pháp thủ công:
* Dùng chó phát hiện các hang có chuột sau đó đào hoặc hun khói. Tốt nhất là từ giai đoạn lúa ngậm sữa, thời gian này chuột cái vào hang sinh sản.
* Dùng các loại bẩy bắt thủ công như bẩy kẹp, bẩy lồng, bẩy dính,..tốt nhất dùng các loại bẫy ít gây tiếng động để tránh gây sợ cho chuột và cùng lúc có thể bắt được nhiều chuột. Bẫy đạt hiệu quả cao khi đồng ruộng thiếu thức ăn. Thời gian sử dụng tốt là giao thời giữa hai vụ lúa.
* Dùng bẩy hàng rào hoặc bẩy cây trồng. Lúa trong bẫy cây trồng được gieo sạ sớm hơn chung quanh 2-3 tuần.
Mô hình bẩy cây trồng.
– Biện pháp canh tác:
* Mùa vụ: xác định cơ cấu cây trồng và cơ cấu mùa vụ lúa thích hợp cho từng tiểu vùng. Không nên trồng nhiều loại cây trồng (bắp, mía, khoai …) trên cùng cánh đồng vì dễ tạo điều kiện thuận lợi về thức ăn và nơi cư trú cho chuột.
* Thời vụ: gieo sạ tập trung, đồng loạt để cắt nguồn thức ăn thích hợp kéo dài trong giai đoạn lúa đòng trổ và chín.
* Dùng nước để hạn chế và diệt chuột: giữ nước lúc lúa đòng, trổ
* Không để đất hoang, hạn chế các bờ lớn, lùm cây giữa đồng… là nơi ẩn nấp lý tưởng của chuột.
* Vệ sinh đồng ruộng sau thu hoạch: dọn sạch rơm rạ và đốt đồng sớm để hạn chế nơi trú ẩn và sinh sản của chuột
– Biện pháp hóa học:
Biện pháp hoá học không những gây chết đối với chuột mà còn rất độc hại đối với người và gia súc, đồng thời làm giảm các loài thiên địch của chuột như rắn, chim cú mèo, chim cú lợn,…, gây ô nhiễm môi trường và nguồn nước. Chỉ dùng thuốc hóa học khi mật độ quần thể chuột cao. Khi sử dụng phải tuân thủ nghiêm ngặt qui trình kỹ thuật. Tuyệt đối không sử dụng các biện pháp phòng trừ chuột nguy hiểm như điện./.
NGUYỄN THỊ NGUYỆT
CHI CỤC BẢO VỆ THỰC VẬT BẾN TRE
CONG TY DIET MOI HUNG THINH – CHUYEN GIA DIET CHUOT
