Kẻ chuyên hoạt động về đêm
Gián là loài côn trùng có tên khoa học Balatella germanica, thuộc bộ cánh thẳng ôm kín lưng. Kích thước con gián rất khác nhau tùy theo loài có thể từ 4 – 9,5mm. Trên hành tinh chúng ta có gần 3600 loài gián, trong đó chỉ có một số loài thích sống chung trong một căn hộ với người. Gián là loài vật ăn khỏe, sống khỏe, chỉ duy nhất có loài gián rừng đang từ từ biến khỏi hành tinh này, chúng chỉ còn cư chú ở miền Viễn Đông nước Nga.
Gián có đặc điểm tinh quái, bò khỏe chạy rất nhanh, và thích nghi được với mọi điều kiện bất lợi, nên “hậu duệ” của chúng ngày càng sinh sôi phát triển ở khắp mọi nơi. Gián sinh trưởng qua ba giai đoạn: trứng, gián con, gián trưởng thành – mỗi gián cái có thể đẻ ra 200.000 gián con trong suốt cuộc đời. Gián hoạt động mạnh về ban đêm, còn ban ngày tìm nơi ẩm thấp và tối tăm như hốc tường, khe kẽ tủ, hộc ngăn kéo, đường dẫn rác, các hệ thống thông gió khu nhà ở cao tầng… để trú ẩn.
Đệ nhất phàm ăn
Gián là con vật rất phàm ăn và ăn tạp. Chúng ăn được tất cả mọi thứ từ thực phẩm các loại, đến quần áo, sách vở… phần còn lại trong các chai lọ đã rót hết, cũng đủ cho chúng. Bia (có cồn) còn lại trong vỏ lon, chúng cũng “nhậu” không chê. Khi thiếu thức ăn chúng sẽ gặm bìa và gáy sách, lớp hồ dán ở một tem thư phong bì, cũng đủ cho gián sống ung dung một tuần. Cùng lắm, chúng có thể nhấm nháp cả những giọt xi đánh giầy, thậm chí cả xà phòng mà không hề ngộ độc. Nếu ở môi trường thiếu ăn, gián vẫn có thể sống được 2 – 3 tháng.
Tàng trữ và gieo rắc mầm bệnh
Từ lâu, y học đã tuyên án con gián là loại côn trùng có thể mang một số mầm bệnh nguy hiểm. Gián sống ở nơi hôi hám bẩn thỉu, khi chúng bò vào thức ăn, chúng rải các mầm bệnh vào đó làm cho thức ăn bị nhiễm khuẩn nghiêm trọng. Đặc điểm loài gián là vừa ăn vừa bài tiết phân rải rác khắp nơi, có mùi hôi đặc biệt khó chịu và đọng lại rất lâu trên những vật dụng mà chúng bò qua.
Mấy năm trước đây bác sĩ Gary Bennett, một nhà côn trùng học ở Mỹ đã đăng các kết quả nghiên cứu trên tờ báo “Lancet” về con vật ghê tởm này: Gián gây dị ứng cho con người rất mạnh. Có thể hình dung con gián như một chiếc xe tải khổng lồ chuyên chở nhiều vi khuẩn truyền bệnh đáng sợ. Theo số liệu nghiên cứu của các chuyên gia, một con gián chuyên chở không dưới 14 triệu vi sinh vật trên thân mình, và chất thải do nó bài tiết cũng chứa đến 7 triệu vi khuẩn.
Cách đây khoảng 60 năm, các bác sĩ ở Bruxelles (nước Bỉ) đã cho thấy những con gián là thủ phạm chuyên chở vi khuẩn Salmonella (vi khuẩn có nguồn gốc ở phân, gây nhiễm độc khuẩn thức ăn) trong các nhà trẻ. Người ta không hiểu tại sao một số bệnh đường ruột tiếp tục lây lan, mặc dù điều kiện vệ sinh rất tốt, cho đến khi người ta khám phá từng đàn gián chạy tung tăng lên giường và có con táo tợn bò cả lên người các em bé đang ngủ. Nhưng không chỉ có Salmonella, gián còn chuyên chở và reo rắc nhiều mầm bệnh khác như dịch tả, kiết lỵ, siêu vi trùng bại liệt, các loại trứng giun, sán…
Kẻ trú ẩn khó diệt
Không thể để gián chung sống hòa bình trong cùng một căn hộ với chúng ta. Cuộc chiến chống loài gián là điều không tránh khỏi và mang tính toàn cầu. Nhưng làm thế nào để tiêu diệt nó? Diệt gián gặp không ít khó khăn, vì nó có khả năng kháng hóa chất, chỉ sau một vài lần sử dụng, gián tiếp xúc với hóa chất mà không bị chết. Vì chưa có loại thuốc diệt gián nào hữu hiệu, Viện nghiên cứu sinh vật học Dijon của Pháp, từ việc nghiên cứu sự phát triển của gián, đã sản xuất các chất phá pheromon (chất hấp dẫn giới tính do gián cái tiết ra gọi đực) để ngăn cản sự sinh sản của gián. Còn hãng Ecoscience của Mỹ đã đưa ra thị trường một loại thuốc sinh học nhằm chống gián – đó là các bào tử nấm. Khi rắc bột bào tử nấm này vào những chỗ gián thường trú ẩn, nấm sẽ phát triển trên cơ thể gián làm lây lan cả họ nhà gián “ăn thịt” gián và làm chết chúng. Các nhà sinh học ở Trường đại học tổng hợp của bang Bắc Carolina thì nghiên cứu tổng hợp chất có mùi nhử gián vào bẫy. Hãng sản xuất thuốc trừ sâu bọ nổi tiếng John and John nơi đang nuôi trong phòng thí nghiệm hàng triệu con gián các loại, để nghiên cứu thuốc diệt gián có công hiệu nhất.
Để phòng chống gián, điều quan trọng và cần thiết nhất là cải tạo môi trường sống: thường xuyên vệ sinh dọn dẹp sạch sẽ nhà ở và làm giảm nơi ẩn náu của chúng. Có thể kết hợp dùng các loại hóa chất diệt côn trung rải hoặc phun tồn lưu.
